II. Fransızca Malzemeler Hakkında

Gergeryan arşivindeki Fransızca malzemeleri esas olarak ikiye ayırarak incelemek gerekir: orijinal Fransızca belgeler ve başka dillerden Fransızcaya çevrilmiş malzemeler. Başka dillerden Fransızcaya çevrilmiş malzemeler Arşiv II olarak adlandırdığımız, Gergeryan’ın özel arşivi içindedir.  Bunların büyük bir kısmı Osmanlıca ya da Ermenice yazışmaların, raporların ya da resmi evrakların Fransızcaya çevirileridir. Çevirileri Gergeryan’ın kendisi yapmıştır. Fransızcaya çevirisi yapılan belgeler arasında 1915’te çeşitli vilayetlerde görev yapan Heyet-i Tahkikiyelerin raporları ve İstanbul yargılamaları sırasında soruşturma dosyasında bulunan ifadelerden alıntılar da yer almaktadır. 

Özel Arşiv içinde, çeviriler haricinde, Gergeryan tarafından Fransızca olarak kaleme alınmış çalışma notları, yazışmalar, kitap ve makale taslakları da mevcuttur. Gergeryan Fransızcaya hakimdir ve bu nedenle bazı çalışmalarını doğrudan Fransızca olarak yapmıştır. Örneğin, Guerguerian 1919-1920 yıllarında İstanbul’da Fransızca yayınlanan Renaissance gazetesinde İstanbul yargılamaları üzerine yer alan haberlerin bir fihristini çıkarmaya çalışmış ve yayınlamak amacıyla ayrıntılı notlar almıştır.

Orijinal Fransızca belgeler esas olarak Arşiv III içindedir. Gerçi bu belgelerden bazılarını dağınık olarak Özel Arşiv (Arşiv II) içinde de bulmak mümkündür ama biz bu malzemeleri Arşiv III içinde düzenli olarak bir araya topladık. Konu hakkında daha ayrıntılı bilgi için Arşiv III’e bakınız.